Bijziendheid en verziendheid: …………ik zie, ik zie wat jij niet ziet
Voor mij blijft het een intrigerende uitdaging om mensen te helpen om keuzes maken die voor de lange termijn goed voor hen zijn. En dat ze tegelijkertijd accepteren dat die keuzes niet alleen maar vreugde, maar soms ook (noodzakelijkerwijs) wat ‘last’ met zich mee brengen.
Bijziendheid en verziendheid zijn mooie begrippen om duidelijk te maken waarom mensen het moeilijk vinden om keuzes te maken die op langere termijn goed voor hen zijn. Je kunt bijvoorbeeld in geringe mate ‘zien’ hoe jezelf in elkaar zit of hoe je over tijd en situaties geneigd bent om om te gaan met lastige situaties e.d. Zo kan de perfectionist (moeizaam) blijven volharden in het leveren van 130% kwaliteit omdat ‘de klant het wil’. Of je bent ‘bijziend’ in termen van het geloven van jouw gedachten over jezelf en/of over jouw omgeving. Bijvoorbeeld: “ik ben niet in staat om mijn studie af te ronden”; “als ik hulp ga vragen, dan wordt zichtbaar dat ik het niet kan”; of: “ik heb geen zelfdiscipline om de veelheid van verleidingen te weerstaan” of “ik ben nu eenmaal zo”. Tal van ‘onzichtbare’ belemmerende gedachtes en overtuigingen zorgen er voor dat je persisteert in bepaald ineffectief gedrag. Er is ook sprake van ‘bijziendheid’ wanneer mensen niet willen ‘kijken naar’ of ruimte willen maken voor onplezierige gevoelens. Het is bijvoorbeeld op de korte termijn niet leuk om ‘verstandig’ te zijn en er voor te kiezen om in de avonduren een studie af te ronden ten behoeve van jouw loopbaan.
‘Bijziendheid’ zorgt er voor dat je (steeds verder) afkomt van jouw levensluk, een geringe mate van ‘verziendheid’ draagt ertoe bij dat je niet dichterbij jouw levensgeluk komt. De figuur hieronder maakt dit duidelijk. (zie ook uitgebreid artikel op mijn home page)
Veel mensen hebben slechts een globaal of vaag zicht op wat zij van het leven willen maken. Men wil: “gelukkig worden, veel bereiken, carrière maken”, e.d. Vaak blijft het bij deze algemene bespiegelingen of is men slechts in staat om aan te geven wat men niet wil in de toekomst. Ze zijn daarmee niet ‘verziend’ ten aanzien een kwaliteitsvolle toekomst. Hoe vaak gebeurt het niet dat mensen zich laten leiden door zaken die op hen af komen, door wat anderen doen, door wat ‘normaal’ is, en/of door het toeval e.d.? Dit leidt natuurlijk vaak tot positieve ervaringen! Maar: net zoals veel bedrijven of organisaties een businessplan hebben waarin hun visie, missie, belangrijke waarden en concrete doelen worden beschreven, kun je als individu meer zicht krijgen op wat voor jou een betekenisvol leven is. Meer concreet: wat zijn belangrijke waarden voor jou, wat voor iemand wil je zijn, welke capaciteiten of talenten wil je inzetten in werk of privé?
Zelfinzicht leidt tot zelfsturing, ervaar de emotionele winst!
Als coach, probeer ik coachees minder ‘bijziend’ te maken: hen te helpen om meer zicht te krijgen op ingesleten denk-, gevoels- en gedragspatronen. Dus: begrijpen hoe je in elkaar zit en hoe je (onbedoeld) jouw eigen ongeluk creëert of in stand houdt. Dit verdiept zelfinzicht over tijd en situaties draagt er sterk toe bij dat mensen in beweging komen, dat ze hun lot in eigen handen willen nemen.
Waar wil je naar toe?
De volgende stap is coachees te ondersteunen bij het ‘verziender’ worden: systematisch in kaart brengen wat bijdraagt aan levensgeluk en tevens hoe je daar praktisch gestalte aan kan geven. Gedragsverandering realiseren ten behoeve van betekenisvolle doelen in je leven voelt vaak tegennatuurlijk omdat de negatieve overtuigingen (in kwadrant C) ‘tegenstribbelen’: je doet jezelf niet graag ‘pijn’. Het is derhalve belangrijk om te starten ‘met kleine stappen langzaam thuis’ teneinde frustratie te voorkomen: Keulen en Rome zijn ook niet op één dag gebouwd. Bijvoorbeeld: “deze week heb ik, volgens plan, 6 uur gestudeerd en een hoofdstuk van mijn scriptie geschreven”. Daarnaast benadruk ik bij coachees: beloon jezelf voor nieuw getoond gedrag door bijvoorbeeld met een logboekje bij te houden hoe je in je missie slaagt. Gedragsverandering zal namelijk pas duurzaam plaatsvinden als je de ‘emotionele winst’ van het nieuwe gedrag ervaart: wat doet het je als je je zo hebt uitgeput ten behoeve van je studie? Geniet er van!!
Tot slot: het is mijn vaste overtuiging dat je aan beide polen: de negatieve en de positieve pool moet werken om levensgeluk te verkrijgen. Iedereen draagt belemmerende gedachtes met zich mee en het verhelderen van zijn/haar toekomstperspectief is een continu proces. Dus, hoe paradoxaal ook: je kunt zowel minder bijziend als meer verziend worden!
(je kunt je abonneren via de rss feed rechtsboven aan de pagina)
